Feel the content, But ask for more..
स्वातंत्र्य पूर्वीच्या काळात ७ मार्च १९१३ या दिवशी सुमतिताईंचा जन्म झाला.. एका सर्वसामान्य कुटुंबात ज्या प्रमाणे एका मुलीला वाढवलं जातं त्याच प्रमाणे त्यांना वाढवलं गेलं.. त्यांच्या घरी कधीच मुलगा-मुलगी असा भेदभाव केला गेला नाही आणि त्यामुळेच कदाचित अतिशय चुणचुणीत अशी…
अतिशय प्रतिभासंपन्न लेखणी.. ‘पेना’ला असणारी ‘शीला’ची जोड.. आणि खर्जात लागणारा आवाज या स्वर्गानुभूतीच्या ईश्वरीय देणग्या लाभलेला एक कविमनाचा माणूस ज्याच्या अवकाशात.. रेहमान त्याच्या अवीट गोडीच्या चाली गुणगुणत असतो.. लता दीदी – आशा ताई एकमेकींना सवाल जबाब करत असतात.. कुठल्या तरी कर्मठ पीठाचे शंकराचार्य धर्माच्या गोष्टी करत असतात.. चर्चमधले फादर आणि मशिदीतले मौलाना एकत्र बसून बुद्धीबळ खेळत असतात.. आणि त्यांचा चिमुरडा नातू समय या सगळ्यांना बरोबर घेऊन नवा व्यापारचा डाव मांडून बसलेला असतो..
अत्यंत भावस्पर्शी लेखन.. वाचकाच्या मनाचा अलगत ठाव घेणारी लेखनशैली.. आणि भाषेच्या बंधनापल्याड डोकाऊ पाहणारी वर्णनं.. या मुळे लक्षात राहतात त्या लेखिका सुधा मूर्ती; ‘डॉलर बहू’.. ‘महाश्वेता’.. यांसारख्या गाजलेल्या कादंबऱ्यांच्या माध्यमातून भारतीय समाजचित्रण करणारं एक मनस्वी व्यक्तिमत्व.. infosys foundationच्या माध्यमातून Philanthropy करणाऱ्या सुधाताईंनी तर भारतीय स्त्री मधील कर्तुत्वसंपन्नतेची साऱ्या जगाला ओळख करून दिली..
अत्यंत भावस्पर्शी वर्णन.. लेखणीच्या सहाय्याने गुंतवून ठेवणारी शैली.. आणि तरल तरंगी लिखाण या मुळे लक्षात राहतात ते लेखक-कवि मिलिंद बोकील; गवत्या.. एकम्.. समुद्र.. शाळा.. यांसारख्या गाजलेल्या कादंबऱ्यांच्या माध्यमातून मानवी मनाच्या गाभ्याला हात घालणारे एक प्रभावी व्यक्तिमत्व; शाळा या सिनेमाच्या प्रदर्शनातून तर त्यांचा साहित्यप्रवाह सर्वसामान्यांपर्यंत जाऊन पोहोचला.. आणि मिलिंद बोकील हे नाव पुन्हा एकदा प्रकाशझोतात आले.. त्यांची शाळा ही कादंबरी वाचताना जाणवतं कि त्यांनी space realization च्या माध्यमातून ही कथा गुंफली आहे..
अतुल्य त्यागातून समाज उभारणीसाठी शिक्षित पिढी निर्माण करणारे आदर्श गुरु, अनामिक जीवन जगलेले शिक्षण क्षेत्रातील फकीर, विद्यार्थ्यांवर प्रेम करणारे मातृहृदयी पालक, सुशिक्षित व सुसंस्कृत पिढी घडवणारे निरलस प्राध्यापक, एक प्रसिद्धीपराङमुख व्यक्तिमत्व, संस्कारदाता, मार्गदर्शक, आधारस्तंभ, स्फूर्तीदाता अशा विविध भूमिकांमधून प्रकट होणारे नि:स्पृह शिक्षक..
एकविसाव्या शतकाच्या काळावर काही जगावेगळ्या माणसांच्या पाऊलखुणा उमटल्या आहेत.. या पाऊलखुणा भविष्यकाळाच्या कॅनव्हास वरून कधीच पुसल्या जाणार नाहीत.. असाच एक जगावेगळा माणूस म्हणजेच.. कोट्यावधी जनतेच्या मनातली वर्षानुवर्षे चिकटलेली अंधश्रद्धेची वटवाघुळं दूर करत ज्ञान, विज्ञान, आणि विवेकाचा उजेड पसरवून विवेकी जाणिवा समृद्ध करणारा विज्ञाननिष्ठ विवेकवादी.. पुरोगामित्वाचे समर्पित नेतृत्व.. समाजाच्या समता, मानवतेसाठी अंधश्रद्धेविरुद्ध उभा ठाकलेला संयमी लढवय्या.. उत्कृष्ट संघटक.. उत्तम व्यवस्थापक-समन्वयक.. हाडाचा कार्यकर्ता.. परिणामकारक आर्जवतेचा प्रभावी वक्ता.. ‘साधने’चा कल्पक संपादक.. विवेकाचा जागर करणारा विज्ञानवादी समाजसेवक.. पृथ्वीमोलाचा जिंदादिल माणूस..
अभिनयाची उपजत प्रगल्भता असणारे आणि अभिनयाच्या श्रेष्ठतम गुणवत्तेवर एक युग निर्माण करणारे ज्येष्ठ रंगकर्मी, बहुआयामी अभिजात अभिनयसम्राट, साधा.. सरळ.. निरपेक्ष, विलक्षण निर्मळ मनाचा, उदारमतवादी माणूस, निर्व्याज माणुसकीचा मूर्तिमंत आविष्कार, आभाळाएवढ्या उंचीचा जमिनीवरचा माणूस, सामाजिक कृतज्ञता प्रत्यक्ष कृतीत उतरवणारा समाजसेवक.. प्रगल्भ समाजवादी आणि उत्तम राजकीय जाणकार, समतेच्या विचारांचा वसा आयुष्यभर जपणारा सच्चा सेवा दल सैनिक.. समतासंगराचा साथीदार, दुर्मिळ जाणीवेचा अस्सल बावनकशी माणूस.. कळवळ्याचा लोकसखा.. आयुष्याला थेट भिडणारा ‘खेळीया’..
मातृहृदयी, मातृधर्मी, सानथोरांची माउली, बालकांवर सुसंस्कार करता-करता ईश्वराशी नाते जोडणारे पालक, विद्यार्थ्यांना भूतकाळाची कल्पना देऊन भविष्याच्या दरवाज्यापर्यंत पोहोचवणारे विश्वदर्शी, ‘स्व-तंत्र’ शिक्षक, बलसागर भारताचे स्वप्न पाहणारे, स्वातंत्र्यलढ्यातील एक क्रांतिकारक, ज्यांच्या वाणीतून अन् लेखणीतून अवतरणारे प्रत्येक अक्षर पवित्या आणि मांगल्याने भारावलेले आहे असे साहित्यिक.. भारतीय संस्कृतीचे उत्तुंग आणि भव्य असे अद्वैत दर्शन घडवणारे मार्गदर्शक, लोकसाहित्याचे अनुवादक, संग्राहक, संपादक, किसान-कामगारांचे गोरगरिबांचे कैवारी, समाजसुखासाठी युगधर्म रुजविणारे, प्रेमधर्माची पताका आयुष्यभर फडकविणारे, श्रद्धाशील समर्पण वृत्तीचे नम्र उपासक.. साने गुरुजी..!!!
आपल्या पंखांखाली रानपाखरांना घेऊन त्यांच्यात आकाशाचे भव्यत्व आणि सूर्याचे तेजत्व पेरणारे.. उजाड माळरानाची रुपांतरे संपन्न ज्ञानमंदिरात करणारे.. आपल्या अलौकिक कर्तव्यातून महाराष्ट्राच्या मातीवर ‘रयत शिक्षण संस्थेच्या’ रूपाने ज्ञानाचे तीर्थ निर्माण करणारे.. कर्मवीर हेच एक ध्यासपर्व.. इतिहासाला लाभलेले स्फुर्तीस्थान.. आधुनिक सुधारणांचे जनक…
रहस्यमयता आणि नाट्यमयता हे मतकरींच्या लेखन प्रतिभेचे पैलू आहेत.. मतकरींनी परीकथाही लिहिल्यात.. आणि भयकथाही.. दोन्हीमध्ये अकल्पित गोष्टी घडतात हे साम्य आहे.. परीकथांमधून त्या वर्णनाची गोड-गोड बाजू दिसते तर गूढकथांमधून अतिमानुष..